Μύθοι και πραγματικότητες για τη ΔΕΠ-Υ (Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα)

 της Σοφίας Αρώνη-Βουρνά

Υφηγήτρια Παιδιατρικής

Πρόεδρος ADHD HELLAS

1^ος Μύθος : Η ΔΕΠ-Υ δεν υφίσταται ως νοσηρή οντότητα. Είναι απλά μια διάγνωση που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από τους γιατρούς για τα “δύσκολα παιδιά”.

Πραγματικότητα : Η ΔΕΠ-Υ είναι μια διαταραχή αναγνωρισμένη εδώ και 50 χρόνια. Ωστόσο, η διάγνωση είναι πιο συχνή απ’ ότι παλιότερα καθώς οι γιατροί έχουν αποκτήσει καλύτερη γνώση της παθογένειας της διαταραχής και μπορούν να την αναγνωρίσουν πιο εύκολα. Στις ΗΠΑ, η ΔΕΠ-Υ διαγιγνώσκεται σε 3-5% του πληθυσμού, κάθε χρόνο.

2^ος Μύθος : “Η ντροπαλή, ονειροπόλα κόρη μου δεν μπορεί να έχει ΔΕΠ-Υ! νομίζω πως η ΔΕΠ-Υ πλήττει μόνο τα αγόρια”.

Πραγματικότητα : Η ΔΕΠ-Υ πλήττει αγόρια και κορίτσια. Τα αγόρια διαγιγνώσκονται 2-3 φορές πιο συχνά απ’ ότι τα κορίτσια. Η ΔΕΠ-Υ υπο-διαγιγνώσκεται σε πολλά κορίτσια και γυναίκες, λόγω του ότι οι γυναίκες διαχειρίζονται καλύτερα τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ και συχνότερα δεν είναι υπερκινητικές, αλλά είναι ονειροπόλες!

3^ος Μύθος : “Πιθανότατα, αυτές οι “αηδίες’’ που τρώει το παιδί μου ή κάποιος εξωγενής παράγοντας, προκαλούν τη ΔΕΠ-Υ’’.

Πραγματικότητα : Ειδικές δίαιτες ή η κατάργηση των πρόσθετων στα τρόφιμα δεν εμποδίζουν την εκδήλωση της ΔΕΠ-Υ. Ωστόσο, όπως κάθε άτομο, το άτομο με ΔΕΠ-Υ πρέπει να  προσέχει γενικότερα την υγεία του, με την έννοια της άσκησης, της ανάπαυσης και της καλής διατροφής.

4^ος Μύθος : Αν οι γονείς μεγάλωναν τα παιδιά τους με πειθαρχία, όπως έκαναν τον παλιό καλό καιρό, τα παιδιά δεν θα είχαν αυτήν τη διασπαστική και κακή συμπεριφορά.

Πραγματικότητα : Η έρευνα έχει αποδείξει ότι η μέθοδος ανατροφής με μεγάλη πειθαρχία ή όχι, ΔΕΝ έχει σχέση με τη ΔΕΠ-Υ. Όμως, η συμμετοχή των γονιών στις στρατηγικές διαχείρισης συμπεριφοράς και/ή στη φαρμακοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων της ΔΕΠ-Υ. Ασφαλώς, τα όρια είναι απαραίτητα στο ανάθρεμμα του οποιοδήποτε παιδιού.

5^ος Μύθος : Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να έχει ΔΕΠ-Υ. Δεν έχει κανένα πρόβλημα να εστιάσει σε πράγματα που της αρέσουν, όπως να παίξει παιχνίδια στον υπολογιστή.

Πραγματικότητα : Άτομα που μπορούν να συγκεντρώνονται για κάποια ώρα σε κάτι, που τους αρέσει, όπως σε παιχνίδια στον υπολογιστή, δεν αποκλείεται να έχουν ΔΕΠ-Υ. Τουναντίον, το βρίσκουν και πρόκληση!

6^ος Μύθος : Δεδομένου ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ δεν έχουν το ίδιο επίπεδο νοημοσύνης με τα άλλα παιδιά, θα πρέπει να τοποθετούνται σε ειδικές τάξεις.

Πραγματικότητα : Η ΔΕΠ-Υ δεν επηρεάζει τη νοητική ικανότητα του ατόμου. Η νοημοσύνη “παίζει’’ όπως και στα παιδιά χωρίς ΔΕΠ-Υ. Τα περισσότερα παιδιά με ΔΕΠ-Υ μπορούν να τα καταφέρουν μέσα σε κανονικές τάξεις, αν οι γονείς και εκπαιδευτικοί τα βοηθήσουν με τεχνικές όπως, ενίσχυση δεξιοτήτων οργάνωσης και μελέτης και εφαρμόσουν καθοδηγητικά βοηθήματα που τα κρατάνε σε εγρήγορση. Ωστόσο, κάποια παιδιά με ΔΕΠ-Υ μπορεί να μην τα καταφέρνουν το ίδιο καλά, όπως οι συμμαθητές τους που δεν έχουν ΔΕΠ-Υ. Μη ξεχνάμε πως πολλά από τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζονται με ειδικές τεχνικές.

7^ος Μύθος : Είναι απλό : μόλις πάρεις το φάρμακο για τη ΔΕΠ-Υ, θα είσαι μια χαρά.

Πραγματικότητα : Η ΔΕΠ-Υ είναι μια χρόνια διαταραχή. Δεν υπάρχει καμιά θεραπεία που θεραπεύει ριζικά τη ΔΕΠ-Υ. Όμως, θεραπευτικά προγράμματα που περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, τεχνικές τροποποίησης συμπεριφοράς, παρεμβατικές τεχνικές στην τάξη, ψυχοθεραπεία, βοηθούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων.  Έρευνες δεκαετιών έχουν καταλήξει ότι σε 70% των ατόμων με ΔΕΠ-Υ, οι νευροδιεγέρτες, βελτιώνουν πολλά από τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ, όπως τη συγκέντρωση, την παρόρμηση και την ικανότητα ελέγχου της συμπεριφοράς.

8^ος Μύθος : Είναι απλά μια φάση, θα την ξεπεράσει!

Πραγματικότητα : Παιδιά με ΔΕΠ-Υ μπορεί να βελτιωθούν μετά την εφηβεία, αλλά μπορεί και όχι. Περίπου 70% των παιδιών με τη διαταραχή θα συνεχίσουν να έχουν συμπτώματα και στην εφηβεία και κάποια από αυτά και στην ενήλικη ζωή που θα επηρεάσουν λειτουργικά την καθημερινότητά τους. Ωστόσο, τα συμπτώματά τους αμβλύνονται προοδευτικά, καθώς μεγαλώνουν ή είναι λιγότερο ενοχλητικά, για τι μαθαίνουν να χρησιμοποιούν αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης. Η υπερκινητικότητα φαίνεται πως μειώνεται όσο μεγαλώνει ο έφηβος αλλά τα προβλήματα της επικέντρωσης της προσοχής επιμένουν και στην ενήλικο ζωή.

9^ος Μύθος : Δεν μπορεί να έχω ΔΕΠ-Υ, γιατί δεν είμαι υπερκινητικός.

Πραγματικότητα : Η υπερκινητικότητα είναι ένα σύμπτωμα που δεν παρουσιάζουν όλοι οι πάσχοντες. Περιγράφονται τρεις τύποι ΔΕΠ-Υ: ο κατεξοχήν υπερκινητικός, ο κατεξοχήν απρόσεκτος και ο μεικτός.

10^ος Μύθος : Έχεις ΔΕΠ-Υ, είσαι χαμένος! Δεν μπορείς να σπουδάσεις, ούτε και θα στεριώσεις ποτέ δουλειά στη ζωή σου.

Πραγματικότητα : Κανένας δεν χάνεται, αν διαγνωστεί πρώιμα και αντιμετωπισθεί θεραπευτικάα, νωρίς κατά την παιδική ηλικία. Η πολύ-επίπεδη θεραπευτική παρέμβαση βοηθάει το άτομο να διαχειριστεί την καθημερινότητά του. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός αξιοποιεί τις δυνατότητες του ατόμου και τον κατευθύνει, αναλόγως σε επιλογές που μπορεί και αρέσκεται να κάνει.

11^ος Μύθος : Η ΔΕΠ-Υ δεν είναι τίποτα, σιγά το πράγμα!

Πραγματικότητα : Τα κύρια χαρακτηριστικά της ΔΕΠ-Υ, διάσπαση προσοχής, παρορμητικότητα/επιθετικότητα, υπερκινητικότητα συνήθως αμβλύνονται με τη φαρμακευτική αγωγή και τα λοιπά θεραπευτικά μέσα, όμως αν η ΔΕΠ-Υ δεν αντιμετωπισθεί θεραπευτικά κατά την παιδική ηλικία περιπλέκεται από άλλες νοσηρές καταστάσεις που δυσκολεύουν τον ενήλικα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του (οικογένεια, εργασία, ανθρώπινες σχέσεις).

12^ος Μύθος : Οι νευροδιεγέρτες, φάρμακα εκλογής για τη ΔΕΠ-Υ, οδηγούν το άτομο στη χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών.

Πραγματικότητα : Πρόδρομες και αναδρομικές μελέτες καταρρίπτουν το μύθο της συσχέτισης των νευροδιεγερτών με τη χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών. Τουναντίον, πρόσφατη πρόδρομη μελέτη αποδεικνύει πως η έγκαιρη θεραπεία της ΔΕΠ-Υ στην παιδική ηλικία με νευροδιεγέρτες μειώνει την πιθανότητα εθισμού σε αλκοόλ/ουσίες.

13^ος Μύθος : Οι νευροδιεγέρτες χρησιμοποιούνται από μέτριους και κακής επίδοσης φοιτητές κατά τις εξεταστικές περιόδους για να αυξήσουν την απόδοσή τους.

Πραγματικότητα : Δυστυχώς, είναι μια πραγματικότητα για τα Αμερικάνικα κολέγια και Πανεπιστήμια που τείνει να επικρατήσει και σε άλλες χώρες. Η ιατρική κοινότητα ανησυχεί και αρθρογραφεί προσπαθώντας να βάλει φραγμό στη χρήση αυτών των φαρμάκων χωρίς απόλυτη ένδειξη (ΔΕΠ-Υ).

14^ος Μύθος : Όλοι οι μεγάλοι άντρες της ανθρωπότητας είχαν ΔΕΠ-Υ.

          Πραγματικότητα : Κάποιοι επώνυμοι με ΔΕΠ-Υ διέπρεψαν σε διάφορους τομείς (ζωγραφική, μουσική, θέατρο, κινηματογράφο, επιστήμες, πολιτική, επιχειρήσεις κ.α.). Ενδεικτικά, αναφέρονται : Vincent Van Gogh, Salvador Dali, Pablo Picasso, Wolfgang Amadeus Mozart, Henry Fonda, Christopher Colombus, Thomas Edison, Benjamin Franklin, Tennessee Williams και πολλοί άλλοι που δεν τους γνωρίζουμε ή δεν το έμαθαν ποτέ και οι ίδιοι. Βέβαια αυτό δε σημαίνει πως καθένας που έχει ΔΕΠ-Υ, θα γίνει διάσημος!

Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ